Gürcistan Coğrafyası

Gürcistan Yüzey Şekilleri

Gürcistan yüzey şekilleri bakımından üç bölgeye ayrılır.

1. Kuzeyde Büyük Kafkas sıradağlarının bulunduğu bölge.
2. Güneydeki Acara-İmereti. Trialeti, Borcomi-Bakuriani ve Ahalstihe dağlarının bulunduğu Küçük Kafkas kütlesinden oluşan bölge.
3. Bu iki kütle arasında ova ve yaylaların yer aldığı engebeli çöküntü bölgesi.

Batıdan doğuya doğru gittikçe yükselen Büyük Kafkas sıradağları ülkeyi Rusya Federasyonu’ndan ayırır. En yüksek dorukları teşkil eden Şara (5068 m), Kazbeg (5047 m), Rustavi (4960 m), Tetnults (4852 m) ve Uşba (4700 m) bu bölgede bulunmaktadır; güneydeki küçük Kafkaslar daha alçak olup yükseklik Didi-Abuli doruğunda ancak 3301 metreye kadar çıkar.

Kuzey ve güneydeki dağlık kütleler arasında kalan çöküntü alanının batı tarafında Kolhit ovası, doğuda Kartli ve Kaheti yaylalaları bulunur. Kar ve buzullarla kaplı olan dağlardan inen çok sayıda ırmağın suladığı Kolhit ovasının Karadeniz’e yakın yerlerindeki bataklıkların kurutulmasıyla tarıma elverişli araziler kazanılmıştır.

Mesheti ve Lihi dağları, çöküntü bölgesini kuzey-güney doğrultusunda keserek Büyük Kafkaslar’la Küçük Kafkaslar’ı birleştirir. Bu dağlar aynı zamanda Karadeniz ve Hazar havzaları arasındaki su bölümü çizgisini oluşturur. Doğuda 2500 metreye kadar yükselen Kaheti, Lori ve Kartli yaylaları Kura nehrinin kolları tarafından parçalanmış ve engebeli bir görünüm almıştır.

Gürcistan İklim

Gürcistan’ın iklimi coğrafi bölgelere göre farklılık gösterir. Kafkaslar’ın soğuk kuzey rüzgarlarını engellemesi ve ülkenin Karadeniz’den gelen nemli ve sıcak bir hava akımının etkisinde kalması iklimin yumuşak ve yağışlı olmasına yol açar.

Karadeniz’e yakın Kolhit ovasında ise astropikal iklim özellikleri görülür. Genellikle sonbahar ve kış aylarında yağan yağmurlar batıdan doğuya doğru gidildikçe azalır. Kolhit ovasında yılda ortalama 1600-2000 mm.olan yağış miktarı Kartli ve Kaheti yaylalarında 508 miliimetreye kadar düşer.

Yaz ve kış arasındaki sıcaklık farkı batıda fazla değişken kara ikliminin hüküm sürdüğü doğuda daha çoktur. Bol yağış alan Kohlit ovasında astropikal bitki örtüsü görülür ve burada bambu, okaliptüs, palmiye gibi ağaçların da yetişmesine uygun ortam bulunur. Karadeniz’e yakın bölgelerde 1000-1200 metreye kadar gürgen ve 2000 metreye kadar çam ağaçlarından oluşan ormanlar hakimdir: daha yükseklerde ise otlaklar yer alır.

Doğuya doğru gidildikçe iklimin karasallaşmasıyla birlikte bitki örtüsü de bodurlaşır. Topraklarının üçte biri ormanlarla kaplı olan üldeke çam, ladin, meşe, kestane, kayın, köknar, dişbudak ve ıhlamur boldur. Ormanların yüksek yerlerinde ve dağlarda yaban keçisi, karaca, yaban domuzu, ayı, vaşak, tilki ve kurt gibi hayvanlar, ırmaklarında bol miktarda alabalık yaşar.

Akarsu Gölleri

Akarsular bakımından zengin bir ülke olan Gürcistan’da Büyük Kafkaslar’ın buzullarından doğan Bzipi, Kodori, Enguri, Tskhenistskali ve Rioni nehirleri sularını Karadeniz’e boşaltırlar. Türkiye’den doğan Çoruh Batum yakınlarında Karadeniz’e Kura ise Hazar denizine dökülür. Kura’nın kolları olan Liakhvi, Dzama, Tana, Tedzami, Azagvi, Lori ve Alazani’den tarım alanlarının sulanmasında faydalanılır.

Cavaheti volkanik yaylasında bulunan irili ufaklı birkaç göl yağmur ve yer altı sularıyla beslenir; bu göllerde bol miktarda alabalık ve sazan yetişir.

Nüfus ve Etkin Durum

Ülke nüfusunun % 70’e yakınını Gürcüler, % 11’ini Ermeniler, % 10’unu Ruslar ve geri kalanını da Abhazlar, Osetler ve diğer bazı küçük gruplar meydana getirir.

Kafkas halklarının güney koluna mensup olan Gürcüler, kendilerini efsanevi ataları Kartlos’tan dolayı Kartveli şeklinde adlandırırlar ve dillerine Kartuli ülkelerine de Sakartvelo derler. Gürcüler kendi aralarında birçok soya ayrılır; Batum ve Acara’da Acaralılar, Kolhit ovasında Güri ve İmeretler, Batı Gürcistan’ın dağlık yöresinde Svanlar ve Hevsurlar, güneyde Meshiler Gürcüce konuşan topluluklardır.

Dört asır Osmanlı hakimiyetinde kalan Acaralılar, Gürcistan’a bağlı özerk bir cumhuriyet şeklinde teşkilatlanmış olup merkezleri Doğu Karadeniz kıyısındaki Batum şehridir. Acarlaralılar ve Güriler genellikle çay ve turunçgil tarımı ile uğraşırken dağlık bir bölge olan Svaneti’de yaşayan Svanlar’la Hevsurlar hayvancılık yaparlar. Hevsurlar’ın konuştukları dil modern Gürcüce’den bazı farklılıklar taşır.

Ülkenin en eski halkı güneydeki Meshiler’dir. Güney Osetya özerk bölgesinde yaşayan ve etnik bakımından Gürcüler’le akrabalıkları bulunmayan Osetler, Farsça’ya yakın bir dil konuşan tipik bir Kafkasya halkı olup müslümandırlar ve çiftçilik-hayvancılıkla geçinirler.

Etnik bakımından yine Gürcüler’le akrabalıkları bulunmayan Abhazlar, ülkenin kuzeybatısındaki merkezi Sohumi olan Abhazya Özerk Cumhuriyeti’nde yaşamakta olan Kafkas dillerinin kuzeybatı grubunu oluşturan bir dil konuşmaktadırlar. Çifçilik hayvancılık ve denizcilikle uğraşan Abhazlar’ın bir kısmı müslüman, bir kısmı ise hıristiyandır.

Ülkede yaşayan Ruslar’ın çoğu kamu kurumlarında, Ermeniler ticaret sektöründe, daha küçük topluluklardan Rum ve Yahudiler ise el sanatları ve sanayide etkin konumdadırlar.

Nüfusun % 60’tan çoğu şehirlerde, kalanı köylerde yaşamaktadır. En büyük şehir aynı zamanda başşehir olan Tiflis’tir (nüfusu 1991’de 1.279.000). Diğer önemli şehirler Batum, Kutaisi, Gori, Sohumi, Rustavi, Kaheti ve Poti’dir